GEJZERY, Islandia

Na Islandii występuje ok. 250 pól geotermalnych, na terenie których znajduje się ok. 800 dużych i kilka tysięcy małych źródeł. Mniej więcej 30 z nich przekształciło się w aktywne gejzery. 

.

Najbardziej znane i zarazem najmniejsze pole geotermalne leży w dolinie Haukadalur i obejmuje obszar o powierzchni 3km2.

Gejzery w Haukadular to najstarsze znane gejzery na świecie. Ich obecność odnotowują dokumenty z XIIIw. 

                   

Do największych i najbardziej znanych gejzerów islandzkich należą Stóri Geysir i Strokkur. Stóri Geysir szczyt swojej aktywności miał na początku XX w., gdy wysokość erupcji osiągała nawet 60m. Później funkcje najwyższego gejzeru przejął Strokkur, wybuchający co 8 minut i wyrzucający wody na wysokość ok. 20 m. 

Słowo "gejzer" wywodzi się od nazwy Stóri Geysir, które z kolei nawiązuje do czasownika gjósa oznaczającego "wybuchać".

             

Gejzery Islandii pełnią ważną funkcję w gospodarce państwa. Obok wodospadów i lodowców stanowią główną atrakcję turystyczną. Ponadto na cieple generowanym przez wody gejzerów opiera się działalność całego sektora energetycznego kraju. Para wodna z gorących źródeł wykorzystywana jest do ogrzewania mieszkań, domów prywatnych i zakładów przemysłowych, stanowiąc ekologiczne źródło energii odnawialnej. 

          

Długość życia gejzerów jest ograniczona, a ich występowanie zależy od bieżącej aktywności sejsmicznej podłoża. Niewielkie gorące źródła potrafią nagle przekształcić się w potężne gejzery i na odwrót - aktywne gejzery niespodziewanie przechodzą w stan uśpienia. Stóri Geysir stanowi doskonały przykład tego zjawiska. Ok. 1630r. erupcje tego gejzeru były tak silne, ze wywołane nimi drżenia ziemi odczuwano w okolicznych dolinach. Następnie stopniowo zanikły, by odrodzić się po trzęsieniu ziemi w 1896r. W 1910r. Stóri Geysir wybuchał co pół godziny, lecz 5 lat później częstotliwość erupcji zmalała do 4 na dobę, a następnie całkowicie wygasła. Geysir przez wiele lat pozostawał nieaktywny, a obecnie wybuchy wody zdarzają sie codziennie, lecz nie przekraczają 10m. 

         

Pod koniec XIX w. pole geotermalne Geysir stanowiło własność mieszkającego w pobliżu farmera. W 1894 r. odkupił je James Craig, późniejszy premier Irlandii Północnej. Wprowadził on opłaty za możliwość obserwacji wybuchów gejzerów. W 1935r. pole przeszło na własność Sigurdura Jonassona - islandzkiego reżyseria filmowego, który nieodpłatnie przekazał je w darze społeczeństwu. Do dziś wiele gejzerów zlokalizowanych jest na terenie posiadłości prywatnych.  

         

Wybuch gejzerów sztucznie wywołuje się przez rozpuszczenie w wodzie mydła, które obniża napięcie powierzchniowe i ułatwia erupcję. 

Ciepłe źródła tworzące gejzery zawierają duże stężenie rozpuszczalnych minerałów, dlatego są wykorzystywane do celów leczniczych. Najbardziej znanym islandzkim uzdrowiskiem wykorzystującym zdrowotne właściwości wody ze źródeł termalnych jest Błękitna Laguna na półwyspie Reykjanes.